Φόβος για το μέλλον και οικονομική ανασφάλεια οδηγούν σε μαζική έξοδο στη συνταξιοδότηση

Η τάση πρόωρης αποχώρησης από την αγορά εργασίας έχει μετατραπεί σε σταθερό φαινόμενο τα τελευταία χρόνια, με τους ασφαλισμένους να «κλειδώνουν» το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα, φοβούμενοι δυσμενείς εξελίξεις. Τα στοιχεία του e-ΕΦΚΑ για το 2024 δείχνουν 197.228 νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης, αριθμός που παγιώνει το κύμα φυγής, ενώ οι ανησυχίες για μελλοντικές αυξήσεις στα όρια ηλικίας και η οικονομική αβεβαιότητα ενισχύουν το κλίμα ανασφάλειας. Παράλληλα, το σύστημα επιβαρύνεται από οικονομικές εκκρεμότητες και αυξημένο όγκο εκκρεμών αιτήσεων, γεγονός που δημιουργεί επιπλέον προκλήσεις για τη λειτουργία του ΕΦΚΑ.

Αυτό το φαινόμενο είναι ενδεικτικό της εύθραυστης ισορροπίας που υπάρχει σήμερα στο ασφαλιστικό σύστημα και του πόσο επηρεάζουν οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες τις αποφάσεις ζωής των πολιτών.

1. Η μαζική τάση φυγής προς τη συνταξιοδότηση

Το φαινόμενο αυτό έχει παγιωθεί τα τελευταία χρόνια, με τον αριθμό των αιτήσεων να παραμένει σταθερά υψηλός (πάνω από 190.000 αιτήσεις ετησίως από το 2021). Το 2024 καταγράφηκαν 197.228 αιτήσεις, ελαφρώς κάτω από το ψυχολογικό όριο των 200.000.

2. Οι βασικές αιτίες

Η ανάλυση αποκαλύπτει τρεις βασικούς λόγους πίσω από αυτή την τάση:

Ωρίμανση ασφαλιστικών δικαιωμάτων: Όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1955 και 1965 έχουν πλέον συμπληρώσει τις προϋποθέσεις για πλήρη συνταξιοδότηση. Αυτό οδηγεί πολλούς στο να αποχωρήσουν τώρα που αισθάνονται ασφαλείς για τα δικαιώματά τους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Συντάξεις: Ποιοι θα πάρουν νέο επίδομα 250 ευρώ – Πότε πληρώνεται και ποιοι το δικαιούνται
Ανασφάλεια για το μέλλον του ασφαλιστικού συστήματος: Το δημογραφικό πρόβλημα και οι ενδεχόμενες αλλαγές στα όρια ηλικίας μετά το 2027 (λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και της ανάγκης διατήρησης βιωσιμότητας του συστήματος) ωθούν όσους βρίσκονται κοντά στη συνταξιοδότηση να «προλάβουν» πιθανές δυσμενείς αλλαγές.
Κίνητρα παραμονής και δυνατότητα εργασίας μετά τη συνταξιοδότηση: Η δυνατότητα που δίνεται πλέον στους συνταξιούχους να συνεχίσουν να εργάζονται χωρίς να υφίστανται μεγάλες περικοπές στη σύνταξή τους, δημιουργεί μια «ασφάλεια» για όσους αποχωρούν, αφού μπορούν να έχουν και εισόδημα και σύνταξη.

3. Η ιστορική πορεία των αιτήσεων

Η εξέλιξη του αριθμού των αιτήσεων συνταξιοδότησης δείχνει μια εκρηκτική αύξηση από το 2021:

Το 2017 οι αιτήσεις ήταν 142.061.
Το 2021 εκτοξεύτηκαν στις 212.151.
Από τότε, παραμένουν σταθερά πάνω από τις 190.000 ετησίως.

Αυτό φανερώνει ότι η πανδημία και οι μετέπειτα κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις λειτούργησαν ως καταλύτες για τις αποφάσεις πολλών ασφαλισμένων.

4. Η πίεση στο ασφαλιστικό σύστημα

Η μαζική υποβολή αιτήσεων δεν επηρεάζει μόνο τον όγκο της διαχείρισης του ΕΦΚΑ αλλά και τα οικονομικά του. Συγκεκριμένα:

Οικονομικές εκκρεμότητες: Οι αιτήσεις συνταξιοδότησης συνοδεύονται από οικονομικές οφειλές ασφαλισμένων προς τον ΕΦΚΑ (κυρίως λόγω μη καταβολής εισφορών). Αυτό προκαλεί ένα αρνητικό ισοζύγιο (περισσότερες οφειλές από τα αναδρομικά που πρέπει να καταβληθούν). Το 2024, το συνολικό αρνητικό ισοζύγιο έφτασε περίπου τα 37,6 εκατ. ευρώ.
Εκκρεμότητες αιτήσεων: Στο τέλος του 2024 υπήρχαν 32.855 εκκρεμείς αιτήσεις, οι οποίες μεταφέρονται στο 2025, επιβαρύνοντας περαιτέρω το σύστημα.

5. Η μεγάλη εικόνα

Η συνεχιζόμενη έξοδος ασφαλισμένων προς τη συνταξιοδότηση σε συνδυασμό με τις δημογραφικές προκλήσεις (γήρανση πληθυσμού, χαμηλή γεννητικότητα) αναμένεται να εντείνει τις πιέσεις στο ασφαλιστικό σύστημα τα επόμενα χρόνια. Αυτή η πραγματικότητα δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου τόσο οι πολιτικές αποφάσεις (για τα όρια ηλικίας, τις εισφορές κ.λπ.) όσο και οι ατομικές επιλογές των εργαζομένων διαμορφώνονται σε κλίμα έντονης αβεβαιότητας.