Οστεοπόρωση: Οι παράγοντες κινδύνου, τα συμπτώματα και η διάγνωση

Η οστεοπόρωση είναι μία από τις πιο συχνές παθήσεις των οστών, επηρεάζοντας μία στις τρεις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και έναν στους πέντε άνδρες άνω των 50 ετών. Τα οστά διαθέτουν την ικανότητα να προσαρμόζουν το σχήμα και το μέγεθός τους, ανταποκρινόμενα στα μηχανικά φορτία που δέχονται. Ωστόσο, στους ασθενείς με οστεοπόρωση, η μειωμένη οστική μάζα και οι διαταραχές στη δομή των οστών αυξάνουν τον κίνδυνο καταγμάτων, τα οποία έχουν σημαντική επίπτωση στην ποιότητα ζωής και το προσδόκιμο επιβίωσης.

Μορφές οστεοπόρωσης

Η οστεοπόρωση διακρίνεται σε:

• Πρωτοπαθή οστεοπόρωση: Συνδέεται με την εμμηνόπαυση ή τη γήρανση. Η πιο συχνή μορφή είναι η μετεμμηνοπαυσιακή, λόγω της μείωσης των οιστρογόνων. Επίσης, η οστεοπόρωση των ηλικιωμένων εμφανίζεται μετά τα 70 έτη και επηρεάζει και τα δύο φύλα.
• Δευτεροπαθή οστεοπόρωση: Προκαλείται από νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή από φαρμακευτική αγωγή (π.χ. κορτιζόνη, αντιεπιληπτικά).

Παράγοντες κινδύνου

Οι παράγοντες κινδύνου διακρίνονται σε μη τροποποιήσιμους και τροποποιήσιμους:

Μη τροποποιήσιμοι παράγοντες:

• Γενετική προδιάθεση
• Ιστορικό κατάγματος
• Γυναικείο φύλο
• Ηλικία άνω των 50
• Εμμηνόπαυση
• Συγκεκριμένες παθήσεις
• Μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης

Τροποποιήσιμοι παράγοντες:

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Κύστη στα νεφρά: Πότε είναι ακίνδυνη και πότε χρίζει προσοχής

• Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D
• Έλλειψη σωματικής άσκησης
• Χαμηλό σωματικό βάρος
• Κάπνισμα
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ

Οστεοπόρωσης- Συμπτώματα

Η οστεοπόρωση συχνά παραμένει ασυμπτωματική μέχρι να συμβεί κάταγμα. Ασθενείς που έχουν υποστεί ένα οστεοπορωτικό κάταγμα έχουν 86% αυξημένο κίνδυνο επόμενου κατάγματος. Συνηθισμένα σημεία καταγμάτων είναι:

• Σπονδυλική στήλη
• Πηχεοκαρπική άρθρωση
• Ισχίο

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η οστεοπόρωση προκαλεί χρόνιο πόνο στη μέση χωρίς εμφανές τραύμα.

Διάγνωση της οστεοπόρωσης

Η διάγνωση γίνεται μέσω μέτρησης οστικής πυκνότητας (Bone Mineral Density – BMD) με τη μέθοδο DEXA (Dual-energy X-ray Absorptiometry). Συνήθως, η εξέταση γίνεται στην οσφυϊκή μοίρα και στο εγγύς άκρο του μηριαίου οστού.

Πότε πρέπει να γίνεται η μέτρηση της οστικής πυκνότητας;

• Σε όλες τις γυναίκες άνω των 65
• Σε άνδρες και γυναίκες που λαμβάνουν κορτιζόνη μακροχρόνια
• Σε ασθενείς με παραμόρφωση σπονδύλων ή ιστορικό κατάγματος
• Σε όσους ήδη βρίσκονται σε θεραπεία για οστεοπόρωση

Θεραπεία & αντιμετώπιση

Η σύγχρονη θεραπεία της οστεοπόρωσης στοχεύει στη μείωση της απώλειας οστικής μάζας, στην ενίσχυση των οστών και στη μείωση του κινδύνου κατάγματος. Περιλαμβάνει:

• Φαρμακευτική αγωγή (ασβέστιο, βιταμίνη D, διφωσφονικά, μονοκλωνικά αντισώματα κ.λπ.)
• Διατροφικές προσαρμογές (επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D)
• Σωματική άσκηση (βάδιση, ασκήσεις ενδυνάμωσης)
• Αλλαγές στον τρόπο ζωής (διακοπή καπνίσματος, περιορισμός αλκοόλ)

Συχνές ερωτήσεις για την οστεοπόρωση

Τι δείχνει η εξέταση της οστικής πυκνότητας;

Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας αποκαλύπτει αν υπάρχει οστεοπενία ή οστεοπόρωση. Όσο χαμηλότερη είναι η τιμή, τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος κατάγματος. Η εξέταση επαναλαμβάνεται κάθε 1-2 χρόνια σε ασθενείς που βρίσκονται υπό θεραπεία.

Τι είναι η οστεοπενία και πώς διαφέρει από την οστεοπόρωση;

Η οστεοπενία είναι χαμηλή οστική πυκνότητα, αλλά όχι σε βαθμό που να θεωρείται οστεοπόρωση. Ο γιατρός μπορεί να ζητήσει επαναλαμβανόμενες μετρήσεις για να αξιολογήσει αν υπάρχει προοδευτική απώλεια οστικής μάζας και αν απαιτείται θεραπεία.

Πώς γίνεται η πρόληψη της οστεοπόρωσης;

Η πρόληψη περιλαμβάνει:

• Ισορροπημένη διατροφή με επαρκές ασβέστιο και βιταμίνη D
• Σωματική άσκηση
• Έλεγχο ορμονικών ανισορροπιών
• Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
• Διακοπή του καπνίσματος και περιορισμό του αλκοόλ