Σίδηρος: Πότε αρκεί να κάνουμε αλλαγές στη διατροφή μας και πότε είναι απαραίτητη η λήψη συμπληρώματος

Ο σίδηρος είναι ένα βασικό ιχνοστοιχείο απαραίτητο για τη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς, την παραγωγή ενέργειας και τη σωστή λειτουργία πολλών ενζυμικών συστημάτων. Βρίσκεται κυρίως στην αιμοσφαιρίνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων και στη μυοσφαιρίνη των μυών. Η έλλειψή του, γνωστή ως σιδηροπενία, μπορεί να έχει ήπιες ή σοβαρές επιπτώσεις ανάλογα με τον βαθμό ανεπάρκειας και τη χρονιότητα.

Συμπτώματα της έλλειψης σιδήρου

Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με το επίπεδο ανεπάρκειας και την ηλικία του ατόμου, αλλά τα πιο συχνά περιλαμβάνουν:

• Κόπωση και αδυναμία: Η μειωμένη οξυγόνωση των ιστών προκαλεί αίσθημα εξάντλησης ακόμα και σε ήπια σωματική δραστηριότητα.

• Ωχρότητα του δέρματος και των βλεννογόνων

• Δύσπνοια και ταχυκαρδία

  

  ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

  Κύστη στα νεφρά: Πότε είναι ακίνδυνη και πότε χρίζει προσοχής

• Ζάλη ή πονοκέφαλοι

• Εύθραυστα νύχια και τριχόπτωση

• Ψυχρότητα στα άκρα

• Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών

• Παγοφαγία ή παράξενες διατροφικές επιθυμίες (π.χ. κατανάλωση χώματος, πάγου)

Σε παιδιά και εφήβους, η σιδηροπενία μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη, την απόδοση στο σχολείο και τη συμπεριφορά.

Διάγνωση της σιδηροπενίας

Η διάγνωση γίνεται μέσω αιματολογικών εξετάσεων, με τις βασικές παραμέτρους να περιλαμβάνουν:

• Φερριτίνη ορού: Κύριος δείκτης αποθηκών σιδήρου (τιμές <30 ng/mL υποδηλώνουν έλλειψη).

• Σίδηρος ορού

• Κορεσμός τρανσφερρίνης

• Ολική σιδηροδεσμευτική ικανότητα (TIBC)

• Αιμοσφαιρίνη και αιματοκρίτης

Η ερμηνεία των εξετάσεων πρέπει να γίνεται από γιατρό, καθώς οι τιμές μπορεί να επηρεάζονται από φλεγμονές ή άλλα υποκείμενα νοσήματα.

Διατροφή – κατάλληλη για ήπια έλλειψη χωρίς αναιμία

Σε περιπτώσεις ήπιας σιδηροπενίας ή για πρόληψη, η βελτίωση της διατροφής μπορεί να είναι αρκετή. Προτιμώνται τροφές πλούσιες σε αιμικό σίδηρο (καλύτερη απορρόφηση) και συνδυασμός με βιταμίνη C για ενίσχυση της απορρόφησης:

Τροφές πλούσιες σε σίδηρο:

• Κόκκινο κρέας (μοσχάρι, συκώτι)

• Κοτόπουλο, ψάρι

• Όσπρια (φακές, ρεβίθια, φασόλια)

• Σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, λαχανίδα)

• Δημητριακά ολικής άλεσης και εμπλουτισμένα με σίδηρο

• Ταχίνι, ξηροί καρποί και αποξηραμένα φρούτα (ιδιαίτερα σταφίδες και βερίκοκα)

Συμβουλές:

• Συνδυάστε τις παραπάνω τροφές με πορτοκάλι, πιπεριά ή ντομάτα για βιταμίνη C.

• Αποφύγετε την κατανάλωση τσαγιού, καφέ ή γαλακτοκομικών ταυτόχρονα με τα γεύματα – μειώνουν την απορρόφηση σιδήρου.

Συμπληρώματα σιδήρου – Απαραίτητα όταν:

• Υπάρχει μέτρια έως σοβαρή έλλειψη ή σιδηροπενική αναιμία

• Η διατροφή δεν επαρκεί ή η απορρόφηση είναι μειωμένη (π.χ. σε κοιλιοκάκη, γαστρεκτομή)

• Υπάρχει αυξημένη ανάγκη, π.χ. σε εγκυμοσύνη ή χρόνια αιμορραγία (π.χ. βαριά εμμηνόρροια)

Τα σκευάσματα περιέχουν συνήθως θειικό σίδηρο ή φουμαρικό σίδηρο και πρέπει να λαμβάνονται υπό ιατρική καθοδήγηση, καθώς προκαλούν συχνά γαστρεντερικές παρενέργειες (ναυτία, δυσκοιλιότητα).

Να θυμάστε πάντα πως η έλλειψη σιδήρου είναι μια διαδεδομένη αλλά συχνά παραγνωρισμένη κατάσταση, με ευρύ φάσμα συμπτωμάτων που επηρεάζουν τη φυσική και πνευματική λειτουργία. Με έγκαιρη διάγνωση και σωστή αντιμετώπιση – είτε μέσω στοχευμένης διατροφής είτε με τη βοήθεια συμπληρωμάτων – η σιδηροπενία μπορεί να αποκατασταθεί αποτελεσματικά. Η συνεργασία με γιατρό και διαιτολόγο είναι καθοριστικής σημασίας για την ασφαλή και μόνιμη αποκατάσταση των επιπέδων σιδήρου στον οργανισμό.